გარდატეხის ასაკის სირთულეები ყველასთვის ცნობილია. ამ პერიოდში მოზარდი საკუთარი თავის იდენტიფიცირებას და დამოუკიდებლობის დემონსტრირებას ცდილობს. შესაბამისად, პროტესტი თუ წინააღმდეგობა ოჯახში ბუნებრივ მოვლენად იქცევა ხოლმე. მშობელს კი, რომელიც შვილის უსაფრთხოებასა და წარმატებაზე ზრუნავს, კითხვა უჩნდება - როგორ მიაწოდოს მოზარდს რჩევა ისე, რომ მან სწორად გაიგოს? ამ თემაზე Etaloni.ge-ს ფსიქოლოგი ქეთი მესხიშვილი ესაუბრა. 

- რას ნიშნავს გარდატეხის ასაკი და რა სირთულეებს აწყდებიან ამ პერიოდში მოზარდის მშობლები?

- გარდატეხის ასაკი გარდმავალი პერიოდია პიროვნების ჩამოყალიბების გზაზე, ამიტომ მას სირთულეებიც ახლავს ხოლმე. მშობლებისთვის იმ უეცარი ცვლილებების გაგება, რომლებსაც საკუთარ შვილებში ხედავენ, ყველაზე რთულია. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ ეს ყველასთან გასხვავებულად მიმდინარეობს. მაგალითად, ერთ დროს დამყოლი და მშვიდი ბავშვი შესაძლოა ჯიუტი და ფეთქებადი გახდეს და მშობლების მიმართ ძლიერი წინააღმდეგობა გაუჩნდეს. ეს ეტაპი იმპულსური და რადიკალური ქცევით გამოირჩევა. იმდენად დიდია მოზარდში დამოუკიდებლობისაკენ სწრაფვისა და აღიარების სურვილი, რომ ეს სარისკო ქცევასთან ხდება ხოლმე დაკავშირებული. მშობლებისთვის ამ დროს ზღვარის გავლება რთულია, თუ როდის უნდა ჩაერიოს და როდის - არა? რისი უფლება უნდა მისცეს შვილს და რისი - არა? ალბათ ეს ის კითხვებია, რომლებიც ამ დროს ყველაზე ხშირად უტრიალებს მშობელს თავში.

- სწორედ ამ კითხვების ფონზე, როგორი ურთიერთობა უნდა დაამყაროს მშობელმა გარდატეხის ასაკში მყოფთან? 

- მშობელი უნდა იყოს თანმიმდევრული, გულწრფელი და თანამშრომლური, თუმცა არ უნდა დაავიწყდეს, რომ მშობელია და შვილზე პასუხისმგებლობა აქვს. ამ ასაკში მოზარდები ცდილობენ ოჯახისაგან შორს იყვნენ და მშობლებმა აუცილებლად წესები უნდა დაუწესონ. მუდმივად შენიშვნების მიცემის მდგომარეობას და ჩხუბს, რომელიც სხვადასხვა თემას ეხება, უარესი შედეგი მოაქვს. ამიტომ აუცილებელია საკითხის განსაზღვრა, რის შემდეგაც ბავშვმა იცის რა აქვს ნებადართული, რა დრომდე და ა.შ.

- სიმკაცრე ან ყველაფრის დათმობა-რა მინუსები აქვს ურთიერთობის ამ ორ ვარიანტს? 

- არც მუდმივი აკრძალვა და არც ყველაფრის ნებადართულობა კარგი არ არის. როდესაც მშობელი მუდმივად რაღაცას უკრძალავს შვილს, მას დიდი აგრესია უჩნდება, რომლის შეკავებაც ვერ ხდება და თუ სახლში არა, გარეთ აუცილებლად გამოვლინდება. გარდატეხის ასაკში მოზარდი დამოუკიდებლობის მოპოვებას ისედაც ცდილობს, ამიტომ მუდმივი აკრძალვა გამართლებული არავითარ შემთხვევაში არაა. საჭიროა კონსტრუქციული დიალოგები, აზრების გაცვლა, ემოციების გაზიარება. რაც უფრო მეტად გამოხატავს მოზარდი საკუთარ შეხედულებებს, მით ნაკლებია იმის შანსი, რომ სარისკო ქცევას მიმართოს. რაც შეეხება მუდმივი დათმობის რეჟიმს, მშობლისთვის ესეც საშინელებაა. ზოგჯერ ჰგონიათ რომ შვილს ამით სირთულეებს აარიდებენ, რადგან კონფლიქტური გარემო არ შეიქმნება, მაგრამ ასე - არაა. 

მოზარდობის ასაკის წარმატებით გადასალახად, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, წესები აუცილებელია. ეს მოზარდს, პირიქით, ეხმარება. მაშინაც კი როდესაც მოზარდი ამ წესების არსებობას აპროტესტებს, ის ამით საკუთარ აზრს აფიქსირებს, ხვდება მშობლის, როგორც ავტორიტეტის მოსაზრებას და უჩნდება გარკვეულობის განცდა, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია. პირობითად - თუკი გარდატეხის ასაკში შვილი „გადის ოჯახიდან”, ანუ ავტორიტეტების ძიებას ოჯახის გარეთ იწყებს, შემდეგ ის ისევ „ბრუნდება ოჯახში“, როდესაც სახლში მისი მშობლები ავტორიტეტს მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში ინარჩუნებენ. ყველა ოჯახმა წესები და პირობები ინდივიდუალურად უნდა შეიმუშაოს, რომლის გათვალისწინებაც აუცილებელი იქნება და რომლის შესრულების პასუხისმგებლობას მხოლოდ შვილებს კი არ მოსთხოვენ, არამედ თავადაც გაითვალისწინებენ.

- როგორც წესი, გარდატეხის ასაკში მყოფნი ყველანაირ რჩევას უარყოფითად იღებენ. ეს ეხება გარეგნობას, მავნე ჩვევებს, კარიერას თუ პირად ურთიერთობებს. როგორ უნდა მიაწოდოს მშობელმა შვილს რჩევა ამ პერიოდში, რომ მან სწორად მიიღოს? 

- გარდატეხის ასაკში არა მხოლოდ ფსიქოლოგიური, არამედ ძალიან სერიოზული და მნიშვნელოვანი ფიზიოლოგიური ცვლილებები მიმდინარეობს. შესაძლოა მოზარდს მისი გარეგნული ცვლილება არ მოსწონდეს, მითუმეტეს  ამაზე ვინმეს მითითება. გარდა ამისა, მათი ემოციური რეაქცია იმ ჰორმონალურ ცვლილებებსაც უკავშირდება, რაც მათში მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში მიმდინარეობს.